Članak je koristan ne samo profesionalnim uzgajivačima i vlasnicima titulisanih pasa, već i vlasnicima ljubimaca koji se ne bave uzgojem, izložbama i drugim aktivnostima. To je povezano s tim da vazinitis može nastati i u pasmine čistokrvnih životinja, kao i u mešanki, pa čak ni potpuno mlade životinje nisu zaštićene.
Opšte informacije o vazinitisu
Upala vagine, takođe poznata kao vazinitis ili kolpitis, je prilično često oboljenje kod kučki koje može doneti nelagodnost ljubimcu i brigu vlasnicima. Iako u nekim slučajevima može biti neprimetna, bolest može imati niz posledica i zahteva pravovremeno otkrivanje i propisivanje terapije.
Dijagnoza može biti otežana malom veličinom psa, kada pregled ili palpacija vagine nije moguća. Bolest nema genetsku predispoziciju, vazinitis se javlja kod kučaka svih rasa i veličina. Važno je napomenuti da bolest koja se javlja u mladom uzrastu (pre punog polnog zrenja) ima mnogo veće šanse za samostalno rešavanje nego vazinitis kod odraslih pasa.
Uzroci patologije
Bolest može nastati primarno u samoj vagini, kao i u susednim tkivima i organima sa sledećim širenjem upalnog procesa. U većini slučajeva, osnovni uzrok upale tkiva je infekcija. U normalnim uslovima sluzokoža vagine sadrži znatan broj bakterija i gljivica, ali u nekim slučajevima mikroorganizmi počinju da se aktivno razmnožavaju i dovode do upale tkiva.
Među uzrocima vazinitisa kod pasa mogu se izdvojiti sledeći faktori:
- Hormonski disbalans;
- Smanjenje imuniteta;
- Povrede organa;
- Različite infekcije, uključujući one koje se prenose polnim putem;
- Tumorski proces;
- Anatomske karakteristike građa polnih organa, kao i curenje urina.
Oblici vazinitisa
S obzirom na to da su uzroci bolesti prilično raznovrsni, bolest ima nekoliko oblika koji se razlikuju po simptomima, rizicima po zdravlje i terapiji. Na primer, lečenje vazinitisa povezanog s tumorskom sarkomom koji se prenosi seksualnim kontaktima zahteva uvođenje hemoterapijskih lekova, dok juvenilni vazinitis nije uvek vidljiv vlasnicima.
Juvenilni vazinitis
Juvenilni ili šteneći vazinitis nastaje kod mladih kučaka pre prve točke i povezan je s neodgođenim radom hormonskog aparata. Vazinitis kod šteneta obično ne zahteva značajno intervencionisanje i prolazi, kao pravilo, nakon jedne ili više točaka, kada se stabilizuje hormonski balans.
Traumatični vazinitis
Povrede zadobijene tokom kopulacije ili pri porodu mogu dovesti do upale tkiva vagine i spolnih organa. U rizičnoj su grupi kučke kod kojih se tokom trudnoće razvijaju prilično veliki plodovi, kao i kučke sa uskim porodičnim putevima. Nedostatak kontrole tokom kopulacije takođe može predisponirati ka nanošenju povreda zbog nedoslednih pokreta mužjaka ili nasilnim odvlačenjem pasa u “zakon”. Normalna fizička veza između pasa na kraju kopulacijskog čina javlja se zbog oticanja polnih organa mužjaka i spazmskih pokreta vagine kod kučaka.
Tumorski vazinitis
Prisustvo tumorskog procesa u tkivima vagine zajedno s drugim faktorima gotovo uvek dovodi do razvoja vazinitisa. Kod pasa su rasprostranjene takve tumore vagine kao što su fibrome. Grupa tumorskih bolesti koja se razvija iz ćelija mišićnog, masnog, hrskavičnog i vezivnog tkiva, a koja dodatno može dovesti do ispada organa. Posebno se ističe tumorska sarkoma koja se prenosi, zarazna je za druge pse, prenosi se putem kontakata, uključujući polne, i sklona je brzom rastu.
Infektivni vazinitis
Neki mikroorganizmi su u početku prisutni na sluzokoži polnih organa, dok drugi dolaze spolja, na primer, zbog loše higijene, kopulacija sa bolesnim mužjacima ili drugim putem. Često infektivni proces ne utiče samo na tkiva vagine, već i na druge organe reproduktivnog i čak mokraćnog sistema. Tako, kod pasa sa pyo-metrom često se vidi prisustvo bakterija kako u šupljini materice i tkivima vagine, tako i u mokraćnom bešiku i uretri. Organ koji omogućava izbacivanje urina.
Kontaktniji vazinitis
Ova vrsta problema povezana je s kontaktom sluzokože vagine s agresivnim supstancama. Radi se o urinu, fekalijama ili neadekvatnim lekovitim rastvorima. Curenje urina, prisustvo rektovaginalnog fistulusa, anomske veze između vagine i debelog creva, što omogućava razmenu sadržaja ili upotreba sumnjivih sredstava za ispiranje sluzokože, poput jakog čaja, tinktura biljaka, alkohola sadržajućih tečnosti i slično, povećavaju verovatnoću razvoja vazinitisa.
Simptomi vazinitisa kod pasa
Simptomi bolesti zavise od uzroka i mogu biti neprimetni kod čistokrvnih kučaka koje imaju sklonost ka lizanje. Među opštem pojavom može se izdvojiti prisustvo oticanja iz polnih organa, nemir i svrab, kao i moguće crvenilo vulve, spolnih organa kučaka.
| Oblik vazinitisa | Karakteristike manifestacije |
| Juvenilni | Juvenilni vazinitis kod pasa može biti neprimetan, obično se manifestuje u obliku providnih sluznih izlučevina ili gušćih žutih ili zelenkaste boje, retko praćeno pogoršanjem opšteg stanja. |
| Traumatični | Obično izlučevine sadrže krv, a životinje pokazuju znake bola u vidu nemira, depresije i gubitka apetita. Da bi se razlikovao od točke, često je potreban pregled vagine od strane veterinara. |
| Tumorski | Izlučevine mogu biti različitih nijansi, neki tumorski vazinitisi su praćeni ispadem vagine, dok drugi mogu dovesti do čira i tumorskog rasta na spolnim organima i čak na koži drugih delova tela. |
| Infektivni | Obično izlučevine izgledaju kao gnoj, imaju neprijatan miris, a pri nedostatku higijene izlučevine formiraju obilne krpe u području polnih organa. Neke infekcije izazivaju neplodnost ili gubitak plodova. Opšte stanje najčešće je pogoršano usled gubitka apetita, groznice i letargije. Često se sve to kombinuje s bakterijskim cistitisa, a životinja pati od čestih potrebe za mokrenjem. |
| Kontaktniji | Izlučevine mogu biti pomešane s urinom usled curenja, s fekalijama usled fistulusa, mogu biti praćene izraženim svrbanjem i nemirima kod životinje. |
Tabela: Kliničke manifestacije vazinitisa u zavisnosti od njegovog oblika
Dijagnoza bolesti
Životinju s sumnjom na vazinitis može pregledati veterinarski terapeut, ali ako je to moguće, bolje je odmah pokazati ljubimca veterinarskom reprodukcionistu. Veterinar će morati da pregleda kučku spolja i obavi pregled i palpaciju polnih organa (ako to veličina i temperament psa dozvoljavaju). Za veterinara će biti važno saznati informacije o poslednjoj točki, kopulacijama, trudnoćama i uobičajenim kontaktima s drugim psima, kao i uslovima držanja. Da bi procenio izlučevine, lekar može uzeti brise iz vagine za citološka istraživanja koja omogućavaju procenu ćelijskog i mikrobnog sastava uzorka i mikrobiološka istraživanja koja pomažu u određivanju tipa mikroorganizma koji je izazvao bolest. U nekim slučajevima, veterinar će možda morati da uzme krv za serološka istraživanja, koja pomažu u određivanju bolesti analizom krvi, bez koje nije moguće ustanoviti neke infekcije.
Pri sumnji na prateće probleme poput upale materice ili mokraćnog bešika, veterinar će propisati osnovne analize krvi, analize urina, ultrazvučni pregled organa malog karlice.
Curenje urina – to je dijagnoza zasnovana na pritužbama vlasnika na nekontrolisano curenje urina, koje se pojačava u ležećem položaju, na šta su skloni veći sterilizovani psi.
Lečenje vazinitisa kod pasa
Šema terapije upale vagine zavisi od oblika bolesti i prisustva pratećih problema. Juvenilni vazinitis često ne zahteva lečenje i prolazi samostalno nakon nekoliko točaka, u nekim slučajevima veterinar može propisati ispiranje vagine antisepticima poput klorheksidina. Traumatični vazinitis, koji nije otežan teškim infektivnim procesom, takođe može samostalno rešavati, ali u mnogim slučajevima zahteva ublažavanje bola, pa čak i propisivanje hemostatskih sredstava.
Infektivni vazinitis praktično uvek podrazumeva propisivanje antimikrobne terapije.
U zavisnosti od rezultata istraživanja izlučevina usled vazinitisa, kao i stanja vagine i prisustva drugih fokusnih mesta upale, veterinar će propisati lokalne tretmane, antibiotike ili čak hiruršku operaciju, ako je psa dijagnostikovana pyo-metra. Preporučena je operacija i za one ljubimce kod kojih su pronadjeni znaci skrivenog vulve – anatomske karakteristike koje predispozituju ka razvoju bolesti zbog viška kože u području spolnih organa.
Lečenje tumorskog vazinitisa može uključivati uklanjanje tumora i primenu hemoterapije. Kontaktniji vazinitis se leči otklanjanjem okidačkog faktora, na primer, curenje urina može prestati smanjenjem telesne mase životinje do optimalnog nivoa, a efikasan je i lek poput Propalina. Rektovaginalni fistulus se uklanja putem hirurgije.
Opasnost vazinitisa
Uprkos mogućnosti samostalnog rešavanja nekih oblika vazinitisa, upala polnih organa preti psu narušavanjem reproduktivnog zdravlja, kao i nelagodom i diskomfortom. Infektivni vazinitis može dovesti do širenja procesa na susedne organe, kao i do sepse – reakcije organizma na upalu koja u velikoj meri ugrožava dobrobit ljubimca. Tumorski vazinitisi mogu biti povezani sa malignim tumorima, što je opasno jer se kancerogeni proces može proširiti na čitav organizam i preti neozbiljnim prognozama.
Nega obolelog ljubimca
Pored pridržavanja veterinarskih propisanih terapija, od vlasnika se može zahtevati posebno odnose prema ljubimcu i niz restriktivnih mera. Poželjno je tokom lečenja izolovati psa od kontakta s drugim predstavnicima vrste. Životinja može privlačiti mužjake, uprkos odsustvu točke, pa je potrebno isključiti kopulacije do potpunog izlečenja ljubimca. Vlasniku će biti potrebno pažljivije pratiti čistoću spolnih organa i po potrebi sprovoditi higijenske procedure čišćenja. Nekim životinjama mogu biti propisane mere za smanjenje težine, što zahteva strogo pridržavanje pravila ishrane.
Moguće komplikacije
Moguće komplikacije vazinitisa kod pasa uključuju probleme kao što su neplodnost, upala materice, cistitis, širenje infektivnog procesa na čitav organizam, a u posebnim slučajevima može doći do razvoja suženja – posledica prekomernog rasta vezivnog tkiva usled dugotrajne upale u vagini koja dovodi do njene nepokretljivosti. Svi ovi problemi ugrožavaju životinju samo ako vazinitis nije pravovremeno otkriven, a kučka ne ode u najbližu veterinarsku kliniku. Kako je reč o lečenju nekomplikovanog vazinitisa, lečenje obično završava izlečenjem i izuzetno retko ima posledice i relapsove.
Prevencija vazinitisa kod pasa
Prevenirajuće mere mogu uključivati sledeće:
- Pažljiv odabir para i planirana organizacija kopulacije kod pasa koji učestvuju u plemenskom uzgoju;
- Sterilizacija životinja koje ne učestvuju u uzgoju ili kontrola ljubimca tokom točke uz potpunim isključivanjem slučajnih kopulacija;
- Održavanje čistoće na teritorijama i u prostorijama gde se drži životinja, posebno redovno čišćenje kaveza od izmeta;
- Anatomske karakteristike spolnih organa, kao što je duboka ili skrivena vulva, koje predisponiraju ka vazinitisu, kod takvih pasa je preporučena vulvoplastika – operacija usmerena na uklanjanje viška kože oko spolnih organa kučke;
- Pravovremeno obraćanje u veterinarsku kliniku prilikom pojave pritužbi na stanje ljubimca.
