Moguće manifestacije
- Sveže aktivno krvarenje – povraćanje crvenom krvju – ukoliko pas povraća krv crvenog tona, to ukazuje na aktivno, obilno krvarenje iz gornjih delova gastrointestinalnog trakta.
- Staro krvarenje – crno povraćanje kod psa – varena krv sa ugrušcima, boje od tamno do svetlo braon, karakteristično za zaustavljeno krvarenje ili krvarenje koje se dešava u crevima.
- Povraćanje sa prugama krvi, ružičasto – povraćanje sadržajem želuca ružičaste boje, što ukazuje na blago ili tek početno krvarenje bilo kog porekla.
- Pas povraća pjenom sa krvju – obično ovaj tip povraćanja sugeriše na postojanje povrede donjih disajnih puteva; pjenasto povraćanje svetlo crvenog tona.
Uzroci povraćanja sa krvju kod pasa
Dalje ćemo razmotriti razloge zbog kojih pas povraća krv i koje faktore oni mogu izazvati.
Poremećaj zgrušavanja krvi
Opšti poremećaj zgrušavanja krvi u organizmu se ogleda kroz krvarenje iz zida gastrointestinalnog trakta. Ovakve promene su česte kod sistemskih tumorskih oboljenja, otrovanja i sličnih stanja. Redovni veterinarski pregledi i savremene dijagnostičke metode mogu pomoći u ranom otkrivanju ovih poremećaja.
Čirni proces
Oštećenje integriteta sluznice gornjeg dela gastrointestinalnog trakta – jednjaka, želuca ili tankog creva (najčešće dvanaestopalačnog creva) – dovodi do čirnog procesa. Ovo stanje se obično primećuje nakon hemijskih opekotina, kao i kod dugotrajnih hroničnih upalnih procesa, što zahteva pažljivo praćenje i lečenje, naročito u lokalnim veterinarskim ustanovama.
Tumorni procesi
Tokom raspada tumora, meka tkiva mogu početi intenzivno da krvare. U ovom slučaju, tumori ili polipi u gornjim delovima gastrointestinalnog trakta mogu izazvati povraćanje sa krvju. Pravovremena dijagnostika i multidisciplinarni pristup lečenju su ključni za uspešnu terapiju.
Strano telo
Mehanički predmet sa oštrim ivicama i šiljcima, koji pas proguta, može trenjem oštetiti zid jednjaka, želuca ili tankog creva. Takva povreda dovodi do krvarenja i kao posledica toga do povraćanja sa krvju. Važno je obratiti pažnju na igračke i predmete kojima pas može lako pristupiti.
Produžena primena lekova
Postoje lekovi čija dugotrajna upotreba negativno utiče na zid želuca. Na primer, steroidni i nesteroidni protivupalni lekovi, antibakterijski preparati, pa čak i dugotrajna hemoterapija, mogu izazvati iritaciju i oštećenje sluznice. U našem regionu se ovaj problem sve češće primećuje kod starijih pasa.
Povrede
Krv može procuriti usled povreda u grlu, jednjaku, nosu ili disajnim putevima. Pas pri povredi često proguta veliku količinu krvi, što se potom manifestuje kao povraćanje. Hitna veterinarska intervencija je ključna u takvim slučajevima.
Produženo povraćanje (kao sekundarna komplikacija)
Dugotrajno povraćanje, koje dodatno iritira sluznicu, može dovesti do kataralne upale zida želuca. Uzroci mogu biti otrovanja, netolerancija hrane, pankreatitis, parazitske infekcije i drugi faktori, što zahteva hitnu pažnju i adekvatnu terapiju.
Prateći simptomi
- Letargija, apatija, gubitak apetita – rezultat iscrpljenosti usled bolesti i bola.
- Bledilo sluznica – posledica značajnog gubitka krvi i pada krvnog pritiska.
- Dehidracija – posledica kontinuiranog gubitka tečnosti i nedovoljnog unosa novih tečnosti.
- Dijareja ili stolica crne boje – varenjem krvi u crevima, koja menja boju stolice; često ukazuje na krvarenje u želucu ili poremećaje gornjeg crevnog trakta.
- Dijareja ili stolica crvenih nijansi – ukazuje na sveže krvarenje u donjim delovima creva, gde krv još nije doživela koagulaciju.
Dijagnostika
- Opšta klinička analiza krvi – kontrola nivoa crvenih krvnih zrnaca i praćenje gubitka krvi; Ultrazvuk abdominalnih organa (gastrointestinalnog trakta) i A-fast – pregled ultrazvukom trbušne šupljine radi otkrivanja dodatnog krvarenja; Koagulogram – procena prirode krvarenja i identifikacija eventualnih poremećaja u koagulaciji; Endoskopsko ispitivanje želuca, tankog ili debelog creva u zavisnosti od anamneze (istorije bolesti prema rečima vlasnika) i rezultata pregleda.
- Opšta klinička analiza krvi – kontrola nivoa crvenih krvnih zrnaca i praćenje gubitka krvi.
- Ultrazvuk organa gastrointestinalnog trakta i A-fast – pregled trbušne šupljine radi otkrivanja dodatnog krvarenja.
- Koagulogram – praćenje prirode krvarenja i otkrivanje poremećaja.
- Endoskopsko ispitivanje želuca, tankog ili debelog creva u zavisnosti od anamneze (prema vlasnikovim izjavama) i rezultata pregleda.
- U slučaju otkrivanja sumnjivih lezija, potrebno je dodatno uraditi: uzimanje uzorka tumornog materijala putem endoskopske ili tankoincijalne aspiracione biopsije, odnosno dijagnostičku laparotomiju. Uzorak se potom šalje na citološko ili histološko ispitivanje kako bi se dobila precizna dijagnoza.
- Uzimanje uzorka tumornog materijala – endoskopska ili tankoincijalna aspiraciona biopsija, odnosno dijagnostička laparotomija; uzorak se šalje na citološko ili histološko ispitivanje, u zavisnosti od kliničke slike.
- U slučaju prisustva krvavog pene, potrebna je hitna dijagnostika: Rentgen grudnog koša i gornjih disajnih puteva (nos, traheja); Ultrazvuk grudnog koša; CT skeniranje grudnog koša (ukoliko je potrebno za dobijanje dodatnih informacija).
- Rentgen grudnog koša i gornjih disajnih puteva (nos, traheja).
- Ultrazvuk grudnog koša.
- CT skeniranje grudnog koša (ako je potrebno) radi dobijanja dodatnih informacija.
Kada je potrebna hitna veterinarska pomoć?
Samo po sebi, pojava povraćanja sa krvju zahteva hitnu intervenciju i stručno mišljenje veterinara. Stoga, čim primetite ove simptome, odmah se obratite veterinaru. Brza reakcija i detaljan uvid u stanje životinje mogu značajno doprineti uspešnom oporavku.
Tokom pregleda, vlasnik treba pružiti što detaljnije informacije o okolnostima koje su mogle izazvati povraćanje sa krvju – hronične bolesti, slučajeve unošenja potencijalno otrovnih supstanci, necenzuran slobodan boravak, prisustvo kostiju u ishrani, kao i eventualno progutanje malih predmeta ili igračaka.
Lečenje
Terapija je usmerena na smanjenje akutnih simptoma i stabilizaciju stanja životinje. U modernim veterinarskim klinikama širom regiona koriste se napredne metode lečenja koje podrazumevaju kombinaciju medicinskih i hirurških mera.
- Antiemetička terapija – upotreba lekova različitih mehanizama delovanja za zaustavljanje povraćanja; ovi lekovi se biraju prema osnovnom uzroku, bilo da je reč o gastritisu, otrovanju ili tumorima.
- Transfuzija krvi – odluka o primeni ove procedure donosi se na osnovu analiza krvi; neophodno u slučajevima obilnog gubitka krvi, poremećaja koagulacije ili prilikom tumorskih procesa i povreda.
- Zaustavljanje krvarenja – upotreba lekova koji zaustavljaju krvarenje, obično se primenjuju intravenozno kako bi brzo delovali.
- Antidotum (protivotrov) – u zavisnosti od istorije bolesti i mogućeg otrovanja, bira se preparat koji blokira ili zamenjuje oštećene faktore krvi, čime se prekida dejstvo toksina.
- Infuzijska terapija – intravenske infuzije fiziološkim rastvorima koriste se za korekciju vodno-elektrolitskog disbalansa kod dehidratacije; procedura se sprovodi u pažljivo kontrolisanim uslovima veterinarske klinike.
- Gastrotektori i anticehiralni lekovi – ovi preparati smanjuju izlučivanje želudačne kiseline i formiraju zaštitni film na zidu želuca, omogućavajući sluznici da se oporavi; koriste se kod čirnog procesa, gastritisa ili u postoperativnom periodu.
- Antibakterijski preparati – propisuju se samo kada postoji sumnja na sekundarnu bakterijsku infekciju uz značajne upalne procese.
- Hirurški zahvat – primenjuje se u slučajevima gde je neophodno ukloniti tumorne mase, ispraviti perforacije zida želuca, ukloniti strano telo ili izvršiti druge korektivne intervencije.
Dijeta
Budući da je gastrointestinalni trakt oštećen, temelj lečenja predstavlja pažljivo odabrana dijeta. Ishrana može biti prirodna ili komercijalna (suva ili mokra), a izbor se vrši u skladu sa specifičnostima bolesti:
- nizak sadržaj proteina, uz zagarantovanu visoku svarljivost i kvalitet istih;
- umeren unos masti (do 15%);
- izbegavanje dugog perioda gladovanja ujutru, dok se kasnovečernji obroci odlažu na poslednji mogući trenutak;
- dok neki gastroenterolozi sugerišu kratki prekid ishrane (12-36 sati) tokom akutnog pogoršanja, većina veterinarskih stručnjaka preporučuje kontinuirano, ali često frakcionisano hranjenje kako bi se izbeglo opterećenje gastrointestinalnog trakta;
- češće manji obroci, u intervalima od 1 do 4 sata, uzimajući u obzir veličinu, starost psa i specifičan uzrok bolesti.
Briga o životinji
- Prvo što treba uraditi kada pas povraća krv jeste postaviti ga u položaj pogodnan za disanje i povraćanje – na stranu ili na trbuh sa blago podignutom glavom; eventualno postaviti mali jastuk ispod glave radi udobnosti.
- Održavanje telesne toplote je ključno, stoga obavijte životinju ćebadom ili toplom dekom.
- Tokom epizoda povraćanja, glavu treba držati uspravno kako bi se sprečilo nakupljanje tečnosti; nikako ne popravljajte glavu unazad niti ostavljajte životinju bez nadzora kako ne bi došlo do udaha povraćene mase.
- Ne nudite životinji vodu odmah nakon povraćanja kako ne biste izazvali dodatne epizode, jer to može pogoršati stanje.
- Nikada ne donosite samoinicijativne odluke u lečenju – bez odmašne veterinarske pomoći, situacija može brzo eskalirati.
Povraćanje sa krvju kod štenaca
Što je pas mlađi, metabolički procesi teče brže, bilo u pozitivnom ili negativnom smislu. Ukoliko se kod šteneta primete znaci povraćanja, naročito sa krvju, odmah potražite veterinarsku pomoć. Uzroci mogu biti brojni – od prisustva stranog tela, trovanja do urođenih anomalija kao što su hernije ili traume.
Prevencija
- Nadzor nad ljubimcem tokom šetnje – pas treba biti pod stalnim nadzorom vlasnika.
- Uklanjanje svih opasnih supstanci i predmeta iz doma (hemikalije, rastvori za dezinfekciju, itd.) kako bi se sprečio pristup životinji.
- Godišnji zdravstveni pregledi – redovni veterinarski pregledi omogućavaju rano otkrivanje bolesti kada je lečenje znatno uspešnije.
- Pridržavanje pravila o nezi, higijeni i ishrani može sprečiti mnoga oboljenja gastrointestinalnog trakta.
- Proverite igračke i druge predmete kojima pas ima pristup, kako biste sprečili gutanje neželjenih materijala.
- Hronične bolesti zahtevaju redovan nadzor i izvođenje temeljnih laboratorijskih analiza.
Pas povraća krv – sažetak
- Povraćanje sa krvju je ozbiljan simptom koji zahteva hitan odlazak kod veterinara radi utvrđivanja uzroka i što brže pokretanje odgovarajuće terapije.
- Pas može izbacivati krv u različitim tonovima – od sveže crvene (aktivno krvarenje) do braon ili crne (varen krv, staro krvarenje) pa čak i pjenastog oblika, što može ukazivati na krvarenje iz pluća.
- Postoji više uzroka povraćanja sa krvju, uključujući parazitske infekcije, trovanja, netoleranciju hrane, autoimune bolesti, tumorska oboljenja, poremećaje zgrušavanja krvi i druge.
- Dijagnostički plan uključuje: opštu analizu krvi, ispitivanje koagulacije, ultrazvučni pregled, endoskopsko ispitivanje gastrointestinalnog trakta, rendgensku dijagnostiku i druge metode.
- Lečenje i prevencija pogoršanja zavise od osnovnog uzroka, te mogu obuhvatiti hirurške intervencije, prilagođenu dijetu, medicinsku terapiju i druge pristupe.
Odgovori na često postavljana pitanja
- Da li su proliv i povraćanje sa krvju kod psa opasni?
-
Ovi simptomi ukazuju na brojne ozbiljne bolesti – viruseske, parazitske, tumorske, gastrointestinalne, pa čak i na trovanja. S obzirom na to da je stanje često opasno, ukoliko primetite ove simptome kod vašeg ljubimca, odmah potražite veterinarsku pomoć.
- Pas povraća krvju i ne jede – šta može biti u pitanju?
-
Povraćanje sa krvju i odbijanje hrane mogu biti simptomi brojnih ozbiljnih oboljenja, uključujući trovanja, parazitske ili virusne infekcije, povrede, gutanje stranih tela i slično. Da bi se utvrdila tačna dijagnoza i omogućila pravovremena intervencija, neophodno je hitno obaviti detaljno ispitivanje u veterinarskoj klinici.
- Izvori:
-
Plumb, D.C. (2018). Plumb’s Veterinary Drug Handbook.
-
Lloyd, C. and Colahan, P. (2013). BSAVA Manual of Canine and Feline Medicine.
