O patologiji
Prvo je važno uvesti pojam bilijarnog sistema, koji obuhvata žučni kesu i žučne kanale. Ovaj sistem je odgovoran za mnoge funkcije, uključujući skladištenje i izlučivanje žuči, koja ima ključnu ulogu u procesu varenja.
Holecistitis je patološko stanje u kojem se upali sluzokoža žućne kese, a zahvata i njene kanale. Patologija se razvija usled poremećaja protoka žuči ili prisustva patogena u lumen žućne kese. Mikroorganizmi koji izazivaju bolest ulaze u lumen. Upalni proces može biti izazvan sekundarnim uzrocima kao što su trauma, začepljenje kanala, ili tumorske formacije.
Holecistitis može biti obstruktivni (sa začepljenjem) ili neobstruktivni (bez začepljenja), oštar i hroničan.
Uzroci holecistitisa
Ne mogu se precizno navesti tačni uzroci koji doprinose razvoju holecistitisa kod pasa, jer konkretni faktori okidača još uvek nisu utvrđeni. Prema nekim podacima, upalni proces je zaštitna reakcija imunog sistema na prisustvo patogenih bakterija u lumen žućne kese.
Može se izdvojiti sledeći predisponirajući faktori za pojavu holecistitisa:
- Oštre i hronične patologije digestivnog sistema. Holecistitis mogu izazvati bolesti želuca, pankreasa, creva i jetre. Najozbiljnija bolest koja se gotovo uvek prati holecistitisom je hololitijaza (žučni kamenci — formiranje kamenaca u žućnoj kesi).
- Infekcije (parvoviralni enteritis, hepatitis, salmoneloza). Ćelije creva zaražavaju virusni i bakterijski agensi, mikroorganizmi koji su izvor infekcije, a kada se šire u žućnu kesu, razvija se upalni proces.
- Paraziteranje helmintima i prostebnim organizmima. Oni napadaju sisteme i organe, izlučuju toksine koji iritiraju digestivni trakt i žučne kanale.
- Nepravilna ishrana. Hranjenje životinja neuravnoteženom ishranom ili domaćom hranom može izazvati holecistitis usled disbalansa nutritivnih sastojaka.
- Prekomerna telesna težina. Suvišna težina u kombinaciji sa nedostatkom adekvatne fizičke aktivnosti remeti mehanizam odtoka žuči iz jetre putem žučnih puteva (žučne kese i žučnog kanala), što dovodi do upalnog procesa.
- Urojene anomalije. Neke patologije žučnih puteva stiče se tokom života, dok su druge urođeni defekti. Druge anomalije se lakše dijagnostikuju, međutim, medikamentozna terapija u većini slučajeva neće biti efikasna — defekt se može otkloniti samo hirurškim putem.
Nije utvrđena posebna predispozicija po rasama i polovima. Međutim, mnogi stručnjaci ističu da se ovo stanje uglavnom javlja kod pasa mini rasnih grupa.
Opasnost bolesti
Brz napredak bolesti može dovesti do pogoršanja opšteg stanja životinje, a mogu se pojaviti i druga patološka stanja. Na primer, kod holecistitisa može se formirati akutapneocelija (prekomerno nakupljanje sluzi) ili začepljenje kanala žućne kese. Zatim začepljenje može dovesti do žučnog peritonitisa, odnosno upale trbušne uloške — što je veoma opasno stanje za organizam.
Simptomi holecistitisa kod pasa
Prvi i osnovni znaci holecistitisa kod životinja vezani su za poremećaje digestivnog trakta, pa se mogu javiti sledeće manifestacije:
- Povraćanje;
- Odbijanje hrane;
- Bol u gornjem delu stomaka (može se utvrditi po ponašanju ljubimca — ne dopušta da se dodiruje na tom mestu, pokazuje agresiju ili cvili ako ga se pokuša uzeti u naručje);
- Nemirno stanje;
- Redovne promene stolice (dijareja se smenjuje zatvorom);
- Naduvenost stomaka.
Ovo su simptomi koji prate oštri oblik holecistitisa kod pasa. Međutim, bolest može biti i hronična, u kojem slučaju protekne duže i prati iste simptome kao i u oštrom obliku, ali sa manje izraženim manifestacijama.
Klasifikacija oblika holecistitisa
U veterinarskoj medicini se prepoznaju različiti tipovi ove bolesti. Svakom pojedinačnom slučaju predviđena je specifična terapijska šema i prognoza za oporavak, stoga je pre početka terapije veoma važno postaviti tačnu dijagnozu.
Prema brzini razvoja i toku, zapaljenje žućne kese kod pasa može biti:
- Oštar. Karakteriše ga brzo razvijanje i uvek prati izražene kliničke manifestacije. Ovaj oblik bolesti često komplikuje žučni peritonitis i zahteva hiruršku intervenciju.
- Hroničan. Simptomi su zamaskovani, jedini znak može biti povremeno povraćanje. Zbog toga vlasnici često traže pomoć u veterinarskoj klinici u trenutku kada se životinja već nalazi u kritičnom stanju, ignorišući periodične epizode mučnine ili odbijanja hrane.
Prema uzroku, poređuju se sledeći tipovi:
- Obstruktivni holecistitis. Ovaj oblik bolesti razvija se kod životinje usled formiranja čvrstog taloga u žućnoj kesi, nakupljanja guste sluzi, kamenaca ili tumora, što dovodi do suženja žučnog kanala. To može rezultirati njegovim začepljenjem.
- Neobstruktivni holecistitis. Najčešće je povezan sa prisustvom bakterija u žućnoj kesi.
Metode dijagnostikovanja
Prilikom postavljanja dijagnoze potrebno je prvo obaviti opšti pregled i sakupiti informacije o ishrani, zdravstvenom stanju i životnim navikama psa. Pored opšteg pregleda, za dijagnostikovanje holecistitisa kod pasa mogu biti zakazane dodatne pretrage:
- Opšti klinički i biohemijski analize krvi. Omogućavaju procenu opšteg stanja pacijenta, funkcionalnosti njegovih organa, razumevanje koliko je izrazita upalna reakcija.
- Analiza urina. Test može pokazati povećan sadržaj žučnih komponenti, što ukazuje na upalni proces.
- Sejvanje žuči. Omogućava identifikaciju uzročnika infekcije i osetljivost na antibiotike.
- Ultrazvučna dijagnostika. Omogućava otkrivanje zadebljanja zidova žućne kese, formiranje kamenaca, kao i detaljno prikazivanje organa i tkiva abdomena, što pomaže veterinaru da postavi dijagnozu.
- Biopsija jetre. Vrsta pretrage koja podrazumeva uzimanje ćelija ili tkiva. Biopsija se ne koristi često, ali može biti potrebna za diferencijaciju dijagnoze.
Lečenje holecistitisa kod pasa
Izbor između medikamentozne terapije i operativnog metoda se vrši na osnovu nekoliko faktora: opšte stanje pacijenta, uzrok koji je pokrenuo upalni proces i prisustvo pratećih bolesti.
Ako je stanje prijavljenog životinje zadovoljavajuće, veterinar može preporučiti konzervativnu terapiju. Ona uključuje uzimanje lekova, uglavnom antibiotsku terapiju i dijetnu terapiju. U slučajevima kada je pas mučen konstantnim povraćanjem, mogu mu se preporučiti infuzije za obnavljanje vodeno-solnog balansa i antiemetici.
Hirurško lečenje holecistitisa kod pasa podrazumeva obavljanje holecistektomije – uklanjanje žućne kese.
Ovim postupkom se pribegava u sledećim slučajevima:
- Postojano recidivirajuća upala žućne kese;
- Nedostatak rezultata od farmakoterapije;
- Prisustvo formiranih žučnih kamenaca;
- Nakupljanje tečnosti u abdominalnoj šupljini;
- Pretnja ruptura žućne kese;
- Peritonitis.
Prognoza za oporavak zavisi od stanja životinje i početne kliničke slike.
U kojim slučajevima je potrebna prva pomoć?
Po pojavi prvih zabrinjavajućih simptoma, važno je brzo reagovati i odvesti životinju kod veterinara. Ne treba čekati da li će se stanje poboljšati samo od sebe ili ne. Što ranije ponesete bolesnog ljubimca veterinaru, terapija će biti efikasnija.
Šta još možete učiniti u hitnoj situaciji:
- Ako je transportacija u kliniku dugotrajna, a stanje psa je veoma loše, pozovite veterinara i raspitajte se o mogućnosti primene analgetika — njihov izbor može zavisiti od konkretnih simptoma;
- Ako nije moguće odmah odvesti psa u kliniku, takođe pozovite veterinara i raspitajte se o potrebi za suvom dijetom, koja može olakšati stanje ljubimca.
Organizacija nege i dijete
Nakon postavljanja dijagnoze, bolesnog ljubimca mogu privremeno prebaciti na frakcijisano hranjenje — davanje hrane se obavlja otprilike 6-7 puta dnevno malim porcijama, kako bi se olakšao rad digestivnog sistema i omogućilo mu da se oporavi.
Kod holecistitisa, pas se takođe prebacuje na specijalnu terapijsku dijetu. Ona je važan deo terapije i doprinosi bržem oporavku zdravlja.
Često dijetna terapija može postati jedina metoda lečenja.
Trajanje terapijske dijete može trajati oko 3 meseca, ali ovaj period je individualan i zavisi od specifičnosti toka bolesti. Terapijska dijeta se ne preporučuje primenjivati samostalno, kao ni određivati neophodni period korišćenja.
Veterinar može preporučiti jedan od sledećih komercijalnih hrane za pse sa holecistitisom:
- ROYAL CANIN® Gastrointestinal Low Fat. Hrana sa niskim sadržajem masti, pogodna za pse sa komorbidnom upalom pankreasa.
- ROYAL CANIN® Gastrointestinal Low Fat Small Dog. Dijeta za male pasmine, takođe sa niskim sadržajem masti.
- ROYAL CANIN® Gastrointestinal. Lako svarljiva hrana, pogodna za one životinje koje nemaju komorbidne bolesti pankreasa.
- ROYAL CANIN® Hepatic. Hrana za pse sa komorbidnim bolestima jetre.
Koji je tačan režim ishrane prikladan vašem ljubimcu, treba da se raspitate kod veterinara, kao i o listi dozvoljenih domaćih proizvoda za samostalno hranjenje.
Moguće komplikacije
Bez pravovremenog lečenja, upaljena žučna kesa može dovesti do komplikacija koje su opasne po zdravlje i život ljubimca.
Među njima se izdvajaju sledeće:
- Peritonitis — upala trbušne uloške;
- Holangitis — upala žučnih kanala;
- Pankreatitis — upala pankreasa;
- Apsces jetre — gnojna upala;
- Opstrukcija žučnih puteva.
Prevencija holecistitisa
Prevencija bolesti bilijarnog sistema može biti neočigledan zadatak, jer uzrok razvoja upale žučne kese i drugih organa kod pasa nije uvek jasan.
Međutim, mogu se izdvojiti opšte preporuke za održavanje zdravlja celog organizma:
- Godišnji zdravstveni pregledi vašeg psa u veterinarskoj klinici, uključujući ultrazvučno snimanje abdomena i analize krvi;
- Kontrola ishrane, uključujući režim hranjenja i isključivanje zabranjenih za životinje proizvoda;
- Obezbeđivanje adekvatnog nivoa aktivnosti;
- Pravovremena zaštita od parazita i vakcinacija.
- Izvori:
-
Smith J. A., Johnson L. (2018). Diagnosis of Canine Cholecystitis
-
Doe M. (2020). Ultrasonography in Small Animal Practice
